Kijk uit! KIJK UIT!!! Terwijl de chauffeur op zijn telefoon zat te klooien reden we recht op een steil heuveltje af. De onderuitgezakte man hij had niets door, zo diep zat hij in het schermpje. Dat op zichzelf was al erg genoeg, ware het niet dat hij ook nog eens stomdronken achter het stuur zat. Mijn geschreeuw was aan dovemansoren gericht. Kutzooi. Ik zette me schrap. Op het allerlaatste moment probeerde hij nog weg te sturen, maar het mocht niet meer baten. Met meer geluk dan wijsheid kiepte het busje niet om. Vol afkeurende verbijstering keek ik de dronkenlap indringend aan. Dat deerde hem niet. Sterker nog, hij zat doodleuk te lachen om zijn debiele actie. Zijn collega deed er een schepje bovenop door mee te doen en grappen te tappen. Met een mond vol tanden zat ik in de bijrijdersstoel. Wat een stelletje Mongolen zeg, dit is echt compleet bezopen. Onbewerkte paardenmelk drinken, dagenlang niet douchen of ingemaakt worden met worstelen vond ik allemaal prima. Een beetje spanning en sensatie kan een reis altijd wel gebruiken. Maar dit was niet leuk meer. Als ik niet middenin de Gobi woestijn was had ik ter plekke de aftocht geblazen. Geen weg om aan te liften, geen kameel om op te springen. Jammer joh. Soms valt er weinig te kiezen. Soms ben je heel afhankelijk van anderen.
Deze gebeurtenis is onderdeel van een alsmaar terugkerend patroon. Inmiddels heb ik als chronisch reisverslaafde de nodige capriolen en wegpiraterij meegemaakt. Er zijn nogal wat plekken waar het verkeer minder strikt is geregeld. Of beter gezegd, het gaat er lomper aan toe. Ter plekke groef ik in mijn geheugen en beleefde het weer. Op het dak van een Filipijnse Jeepney zitten. Vastklampen aan Colombiaanse motorrijders terwijl ze over steile modderpaden glibberen. De hele dag in een pick-up staan terwijl deze over de (te smalle) Nepalese bergwegen dendert. Nerveus uit het portiek van een overvolle Sri Lankaanse bus hangen. Meerdere hartstilstanden verdragen door buschauffeurs die hun baan als een videospelletje zien, levensmoe zijn, of beide. Achterin wild slalommende taxi’s of tuktuk’s schietgebedjes slaan. Dwaze spookrijders, hardnekkige bumperklevers, bedenkelijke dollemansritten en talloze andere gekheid welke door de tand des tijds zijn vergeten. Het is een klein wonder dat ik slechts een ongeluk heb meegemaakt in het buitenland. Verder kwam ik altijd (vroeg of laat) zonder brokken, kleerscheuren of gedoe op de bestemming aan. Elke keer dacht ik ‘het’ wel te hebben meegemaakt. En elke keer zat ik ernaast. Sommige dingen wennen nooit, zelfs niet als het blijft gebeuren.
In de Ger besprak ik het bijna-ongeluk met mijn maat. We zaten vooral met de laconieke reactie in onze maag. Ze zagen oprecht de ernst van de situatie niet in, en dat konden we maar moeilijk bevatten. Het scheelde weinig of we waren op een afgelegen plek gestrand. Of erger nog: gewond geraakt met z’n achten. Dat gaat nergens meer over, dit hoeven we niet te pikken. Toch bleef het een ongemakkelijke kwestie. Moeten we nou echt gaan uitleggen waarom dronkenschap achter het stuur gevaarlijk is? Gaan we nou echt de moralisten uithangen? Veroordelen, beleren, publiekelijk afkeuren, mijn belevingswereld aan anderen opdringen en dergelijke… Bah, liever niet. Ik voel me niet bevoorrecht om die positie in te nemen. Thuis niet, en op het dunne ijs van andere culturen al helemaal niet. Dat is waarom ik me inlevend, bescheiden en terughoudend opstel in den vreemde. Temeer omdat het mijn keus is om naar gebieden met (heel) andere omgangsvormen, normen en waarden te gaan. Niemand zit te wachten op constant vingerwijzen. En juist dat is – ironisch genoeg – een eveneens terugkerend patroon. Ik heb het maar al te vaak gezien: de alwetende, bemoeizuchtige en bovenal moreel-superieure Westerling die altijd en overal van alles wat moet vinden. Vaak gaat dat onbewust en zonder slechte bedoelingen. De (voor hen) afwijkende omgangsvormen, opvattingen, gedragingen, taalgebruik en dergelijke kunnen ze simpelweg niet aan zich voorbij laten gaan. Juist de zogenaamd hoogopgeleide, rationele en begripvolle ‘wereldburgers’ blijken vaak de grootste ego’s en teerste zieltjes te hebben. Zodra iets niet in hun wereldje past dan moét dat hoe dan ook kenbaar gemaakt worden. En dan het liefst zo simplistisch en onbuigzaam mogelijk. Iets in de trant van ‘Ik heb gelijk, ik heb meer gelijk, en ik heb het grootste gelijk’. Iemand met een afwijkende mening? Die snapt er natuurlijk geen ene snars van. Van reizen wordt je niet per se ruimdenkender, die conclusie durf ik inmiddels wel te trekken.
Nee! Verdomme nog aan toe, gewoon nee. Flikker maar op met de fluwelen handschoentjes. Niet meer het overgevoelige gedoe rondom culturen of het (dwangmatig) bewaren van de lieve vrede. Ik ga het beestje bij de naam noemen. Dit is geen cultuurverschil – dit is gewoon stompzinnig en onverantwoord. Ja. Ja! Dan ben ik maar een laaggeletterde, xenofobische, racistische, kortzichtige, zelfzuchtige en bovenal angstige stemmer van politieke partij X. Helemaal prima, het zij zo. Het woord was uiteindelijk aan mijn mondige gabber, hij zei wat op mijn lippen stond gebrand. Wederom leken onze zorgen met betrekking tot ieders veiligheid verspilde moeite te zijn. Ach. We hebben ons zegje gedaan, en later gaan we dat dunnetjes herhalen bij de grote baas (wat overigens ook geen nut had). Meer kunnen we niet doen. We kregen sterk de indruk dat dronkenschap achter het stuur betrekkelijk vaak voorkomt in Mongolië. Helemaal nadat we het nodige geslinger zagen, nieuwsartikelen lazen en andermans verhalen hoorden. Toch is en blijft het slechts een beperkte, niet-waterdichte indruk. Je kunt er weinig mee. Daarom deed de actie geen afbreuk aan mijn positieve beeldvorming van Mongolen en Mongolië. Integendeel. Structureel als semi-nomade in een godverlaten land met een extreem landklimaat leven, je moet het maar kunnen. Het is een bikkelhard bestaan die ik niet kan doorgronden, hoe hard ik het ook probeer. Een ding weet ik zeker: ik doe het ze als verwende Nederlander niet na. Ik doe mijn petje af en maak een diepe buiging. Het is waar: respect voor iemand misstaat niemand. Maar wat zou het fijn zijn als dat wederzijds is. We willen allemaal heelhuids thuiskomen. Wegpiraten, denk toch een beetje na en toon wat respect.
Weglachen en gedachteloos op de oude voet doorgaan, daar schieten we echt wat mee op.
> Klik hier voor het totaaloverzicht als dit verhaal naar meer smaakt <
A Normal Day 