Als een Jakko knalde ik met mijn vouwfiets door de Hollandse duinen. Door het gebrek aan versnellingen trapte ik me een ongeluk, gelukkig zat ik bomvol energie. Mijn jeugdige zelf leefde helemaal op. Voor even was ik niet meer een volwassene die langzaamaan wordt afgestompt door geestdodende routines, doelloze taken en afleidende randzaken. Deze jongen scheurt lekker op zijn Mean Machine rond: overdreven leunen in de bochten en blije kop over het stuur. Kletsnat werd ik, zowel door mijn regenpak als het hondenweer. Nog even volhouden, dan kan de ‘Vliegende Big’ onder een warme douche springen. Precies toen deze gedachte opkwam sloeg het noodlot toe: de verroeste ketting gaf de geest. Daar was die dan, de rekening van langdurige zuinigheid en misbruik van materieel. Het paste perfect in een werkdag waarin van alles tegenzat: onuitstaanbare klanten, ruzie, uitlopende werkzaamheden, spullen kwijt en als afsluiter deze lange wandeling door de storm. Prima, dit ongemakje valt te overzien. Laat ik maar genieten van de prachtige onweerflitsen, volle maan en verlichte wolkenformaties. Vol binnenpret liep ik in de stromende regen naar huis – wat in mijn geval een troosteloos eenpersoonsbed in een anonieme slaapzaal was. Het is maar net wat je thuiskomen noemt…
Die stabiele en onverstoorbare gemoedstand kwam niet uit de lucht vallen. Werk, het sociale leven, hobby’s, ontspanning: ‘het pakketje’ zat vrij gebalanceerd in elkaar. Natuurlijk helpt dat om goed in je vel te zitten. Maar er speelde meer. Diepere inzichten over mijn (on)kunnen, ‘ware ik’ en wat daartoe allemaal ten grondslag ligt gaf een ijzeren zelfvertrouwen. Met de precisie van een chirurg ontleedde ik mezelf. Zorgvuldig ging ik stap voor stap aan de slag. Dat op zichzelf was niet onwennig aangezien ik vaak reflecteer. De nieuwigheid zat hem in de toegevoegde regelmaat, structuur en onbevangenheid. Dagelijks stond ik een momentje stil bij mijn psyché. Als een buitenstaander onderzocht ik hoe opvoeding, onderwijs, arbeid en andere krachtenvelden vanuit de (in)directe omgeving mijn persoonsvorming beïnvloed(d)en. Ik bekeek welke culturele waarden, persoonlijke gewoonten of maatschappelijke normen mij een goede dienst bewijzen of juist verhinderen. Ik dacht na waarop mijn identiteit, wereldbeeld, (kern)overtuigingen, drijfveren, voorkeuren, meningen, gewoonten, obsessies, angsten, verlangens, illusies, waanbeelden, doelen en de hele mikmak op is gebaseerd. Ik wou meer weten over welke touwtjes aan mijn hart trekken en welke knopjes in mijn hoofd worden ingedrukt. De resulterende brei op papier koppelde ik vervolgens aan elkaar. Zodoende kon ik (nog onontdekte) verbanden leggen en interpretaties van levenservaringen in een ander daglicht plaatsen. Met deze inzichten kon ik het belemmerende slijm van structurele denkfouten, sluimerende obsessies, blinde vlekken of beperkende overtuigingen grotendeels wegzuigen. Niet dat je daarmee perfect wordt of totale controle krijgt, verre van. Het is slechts een krachtig hulpmiddel om de regie over je leven te hebben. Dit is de ware kracht van zelfbewustzijn.
De metafoor van cultuur als een (dis)functioneel besturingssysteem raakt de spijker op zijn kop. Het is wijzigbare/updatebare software die de hardware – de ongeprogrammeerde homo sapiens – kan maximaliseren. Geïnspireerd paste ik de ideeën van Terence McKenna toe in mijn dagelijks leven. Hij heeft gelijk: ‘je bent niet naakt als je je kleding uittrekt’. Ook dan draag je nog een hoop. Geheel in stijl ging de Introspectie van de blote psyché door tijdens het douchen. Emoties voelen, een mening hebben of onderbewust op (externe) prikkels reageren is slechts een laagje van wie we zijn. De onderliggende lagen gaan veel dieper. Door daarin te graven kan je de hoogstpersoonlijke ervaring van de werkelijkheid ontginnen. Verklaringen smachten naar de oppervlakte. Het klinkt allemaal zo logisch en vanzelfsprekend terwijl zo’n gedachtengang allesbehalve wijdverspreid is. Zoals zovelen kreeg ik dit niet mee van mijn leraren, mentoren, leidinggevenden, vrienden, familieleden, (ex-)geliefden of wie dan ook. Of ze zagen er geen noodzaak in, of ze wisten niet beter, of ze waren simpelweg onmachtig. Ook ik was daar onderdeel van. Zoiets is makkelijker gezegd dan gedaan, zeker als er geen afkijkmateriaal of hulp van buitenaf is. Zo’n systeem opzetten kost tijd, moeite en de nodige poging. Gewoon beginnen is de truc om ergens te komen. Zelfs de meest gedetailleerde blauwdruk begint met een punt of lijntje. Alles wat in me opkwam schreef ik op, en gaandeweg breidde ik het uit en zette ik de puntjes op de i. Met engelengeduld en doordachte volharding creëer je vanzelf maatwerk.
Op bed bladerde ik erdoorheen. Hier kan ik wat mee, deze analyse van het besturingssysteem. Niet om een perfect-ogende schijnzelf op social media te creëren, welnee. Ik nam de verantwoording die bij ieder individu ligt. Waar het om gaat is om als grotendeels ‘geschreven’ volwassene alsnog een aantal bugs te verwijderen en codes te herschrijven. Met deze dataverzameling had ik alle benodigde informatie voor mijn database. Ik gaf simpelweg een eigen draai aan wat langzaamaan uit de digitale kinderschoenen groeit: algoritmes, kunstmatige intelligentie en andere technologie die verstrekkende gevolgen gaan hebben. Niet voor niets wordt (’neutrale’/’objectieve’) data het nieuwe goud genoemd. Data is geld, kennis en (concentratie van) macht. Deze munt heeft meerdere zijdes. Sommige Black Mirror- of Harari-scenario’s zijn echt niet vergezocht. Het is al moeilijk genoeg om iets zinnigs te doen met de snelle veranderingen in de wereld. Zelfs met een fatsoenlijke algemene ontwikkeling, kennis van zaken en een rijk voorstellingsvermogen blijft de nabije toekomst verhuld in de mist der onzekerheid.
Of subtiele indoctrinatie, geloofwaardige misinformatie en uitgekiende manipulatie van onze ‘vrije wil’ doorontwikkeld gaan worden? Ik weet het niet.
Of deze coronacrisis verouderde systemen laat imploderen en ruimte vrijmaakt aan andere maatschappelijke modellen of levensstijlen? Wie weet.
Of ons verwarrende tijden vol conflicterende keuzes, belangen of wereldbeelden te wachten staat? I weet het niet.
Het ontbreekt me aan antwoorden. Wel weet ik dat overdaad schaad. Daarom ben ik kritisch waar mijn aandacht naar uitgaat, waar ik me aan blootstel. Daarom zweer ik bij informatievermindering. Quarantaine is niet beschikbaar. Alle non-informatie op mijn harde schijf wordt opgespoord en verwijderd. Dit besturingssysteem is uitgerust met een Firewall, virusscanner, VPN, pop-up blocker en meerdere back-ups. Voor die kwetsbare bits en chips wordt alles uit de kast getrokken, wees er zuinig op. Zelfkennis, goed voor jezelf zorgen en helder blijven nadenken. Daar heb je altijd wat aan, ongeacht welk toekomstscenario uitkomt. Echte macht? Die heb je zelf in de hand.
Weet hoe je besturingssysteem in elkaar zit en haal voordeel uit wat de maatschappij (nog) te bieden heeft.
> Klik hier voor het totaaloverzicht als dit verhaal naar meer smaakt <
A Normal Day 