De docent ging iedereen af om diens creaties te beoordelen. Ha, kom maar op. Na jaren ‘hoger’ onderwijs bleven de opdrachten een peulenschil. Vluchtig nattevingerwerk wat nergens toe leidt is frustrerend. Hopelijk kwam er meer actie door stout te zijn. Daarom onderzocht ik het levenswerk van een expert– het wiel opnieuw uitvinden is immers tijdverspilling. Zodra mijn beurt aanbrak wreef ik in mijn handjes. Met een korte maar krachtige onderbouwing legde ik uit waarom ik van de opdracht was afgeweken. Schaamteloos legde ik mijn kennisillusie bloot. Zijn oordeel wond er geen doekjes om: ‘’klinkklare onzin.’’ Wat?! Ik snauwde dat de hele opleiding bomvol onzin zit. Dat we niets zinnigs leren of nooit worden uitgedaagd. Even ging ik helemaal los over het gebrekkige niveau. Nadat ik was uitgeraasd kreeg ik wederom gevatte feedback. ‘’Bewaar deze punten voor de studentenraad.’’ Luid schaterlachend ging ik weer zitten. Terwijl de beurt doorging deelde ik nog een sneer uit. Anderen maanden me tot rust. Oke… Adem in, adem uit. Aan het einde van de les vroeg hij of ik een vakinhoudelijke presentatie wil voorbereiden. Prima, tot volgende week. Enkel kritiek spuien zonder het goede voorbeeld te geven is de makkelijke weg. En daar hou ik niet van.
Met twee studiematen ging ik naar de kantine. Daar grapten ze over mijn uitbarsting. Al schrokken ze zich een hoedje. Dat deed ik zelf ook. Ik was al ‘lekker bezig’ nadat ik meerdere medestudenten klassikaal had uitgelachen en slechte reclame maakte op de opendagen. Blijkbaar zat de onvrede over de lage standaarden, zesjescultuur en het ‘druk zijn met niets’ dieper dan ik dacht. Ze herkenden het maar al te goed. Als leden van de studentenraad grijnsden we om zijn suggestie. Tijdens die sessies gaven we regelmatig verbetersuggesties. Naar ons idee werd er niets mee gedaan, was het slechts een ingecalculeerd uitraasmomentje voor de bühne. Daarom besloot deze ‘brievenschrijver’ om het hele docententeam aan te spreken. Ik verliet de studiepuntenfabriek via de bibliotheek. Daar liep ik langs hordes ambitieus talent die aan de ketting van klik-en-scrol opium lagen. Tijdens de ‘beste tijd van je leven’ moet je toch iets doen. Nog nooit was onwetendheid zo’n overduidelijke keuze in plaats van een onoverkomelijk lot. Nergens was de verpaupering duidelijker als in het traditionele bolwerk van kennis en vooruitgang.
Tegen middernacht stond alles op papier. Ter controle liep ik de aanklacht tegen het pedagogische verval na. De onsamenhangende opleidingsstructuur, gedateerde projectjes, marginale integratie van vakliteratuur en overdaad aan groepswerk stonden er goed op. Hetzelfde gold voor hardnekkig meeliftgedrag, overbodige randzaken, simplistische probleemstellingen en heilige managementrituelen. In mijn betoog benadrukte ik het belang van aanpassingsvermogen, inhoudelijke diepgang, integraal denken, fundamentele reflectie en een écht kritische werkhouding. Tevens moesten we (in mijn optiek) meer leren over ontwrichtende ontwikkelingen en het grotere plaatje. Maar wat ik het meest bekritiseerde was het ‘nieuwe’ zelfstudiesysteem. In veel opzichten was de ‘zoek-het-samen-lekker-zelf-uit’ methode een voortzetting van de vorige eeuw: jezelf vasttimmeren in beroepsmatige hokjes. In plaats van een denkwijze werd ik vooral in een denkrichting getraind. ‘Out of the box’ denken mocht best, zolang dat maar gebeurde binnen alle protocollen, richtlijnen en vastgestelde kaders van het instituut. Doordenken kon ook, tot een bepaalde hoogte welteverstaan. Met Google als hoofddocent en elkaar corrigerende studenten bleef de leercurve uit. Duidelijkheid, contacturen, feitelijke onderwijzing, de uitdaging, alles was minimaal. Het resultaat? Een holle ‘ja-amen’ echoput met een hele diepe ondergrens. Onder deze omstandigheden betwijfelde ik de meerwaarde van ‘studeren’. Enigszins cynisch stelde ik dat een zelfgemaakt onderwijstraject een betere tijdsbesteding zou zijn. Met alle middelen van tegenwoordig lijkt fatsoenlijk onderwijs me niet teveel gevraagd. In plaats daarvan ontbraken pit, inspiratie, creativiteit, authenticiteit, de ruwe randjes. Leren zonder te leren dus. Kansloos. In onderwijs dat niet onderwijst ontbreekt de voldoening (aan het einde van de rit liet ik de diploma-uitreiking aan me voorbij gaan).
Ik lag klaarwakker in bed. Het was heerlijk om alles uit mijn systeem te schrijven. Tegelijkertijd zorgde mijn hersenspinsel voor ongemakkelijke realisaties. In dit onderwijssysteem viel ik tussen wal en schip. De idealistische perfectionist in mezelf versterkte die frictie. Een die fundamenteel van aard was. Wat ik wil valt niet te behalen in een instituut, bedrijf, vereniging, sector of beroep. Het hele idee van ‘een beroep voor het leven’ voelde erg onnatuurlijk aan. Zodoende viel ik vanzelf buiten de boot. Van een ‘verkeerde’ studiekeuze was geen sprake. De frictie zat hem deels in de plichtmatigheid van het studeren. In de verwervingsdrang voor een startkwalificatie. De (ervaren) noodzaak overheerste in plaats van de overtuiging. En dat is niet vergezocht. Met de versplinterde arbeidsmarkt, diplomafetisj en diploma-inflatie is er geen ontkomen aan de schoolbanken. En vroeg of laat ontgroei je die. Naarmate de jaren verstreken werd het gevoel van tijdverspilling alsmaar sterker. Het was niet de vraag óf ik er helemaal klaar mee zou zijn, maar wanneer.
Een verfrissende nachtwandeling maakte mijn kop echt leeg. Alle spanning was eruit. Je hebt je nek uitgestoken en betrokkenheid getoond, meer kan je niet doen. Laat lekker los. Sommigen werken minstens veertig jaar voor hun Meester, daar is een ‘opleiding’ van vier jaar niets bij. Hang niet in het negatieve of een slachtofferrol. Neem het heft in eigen handen. Haal voordeel uit de beschikbare mogelijkheden, creëer wat je voor ogen hebt. Jaag betere vormen van ontplooiing en educatie na. Steek je energie in iets wat meer oplevert dan kost. Blijf nieuwsgierig, scherp, leergierig. Ik besefte dat ik die sleutel in mijn zak zat. Meer ‘bewijsmateriaal’ in de vorm van diploma’s of certificaten heb ik niet nodig. Haal de Bachelor of Bullshit Education en passeer het station van institutioneel onderwijs. Misschien tot ooit, misschien tot nooit. Mazzel.
Mark Twain liet zijn vorming niet beïnvloeden door zijn educatie, daarmee sloeg hij de spijker op zijn kop.
> Klik hier voor het totaaloverzicht als dit verhaal naar meer smaakt <
A Normal Day 